Smogorzów na mapach od XVI do XVIII wieku

To jest ta wlaściwa pierwsza mapa Śląska Martina Helwiga z 1561 roku o orientacji południowej. Matka wszystkich map Śląska w XVI i XVII wieku. To dzieło Helwiga zostało najpierw przeorientowane na stronę północną przez Orteliusa i dołączone w 1570 r. do atlasu świata Theatrum Orbis Terrarum, a później wszyscy kartografowie przez dwa wieki je kopiowali. Helwig pracował z zespołem nad mapą trzy lata. Została ona sporządzona na podstawie pomiarów i obserwacji terenowych. Ten podpis nobilitujący Smogorzów, jedyny taki zapis na mapie: "SMOGRA PRIMA SILESIORV. SCHOLA. 966." - jak sugerują historycy - wynikał stąd, że sam Helwig był nauczycielem, rektorem Gimnzjum Św. Marii Magdaleny we Wrocławiu (Magdalaeneum).  Ale czy kierował nim tylko ten sentyment?

Mapa Martina Hewiga, Ślązaka urodzonego w Nysie i studenta Akademii Krakowskiej, w opracowaniu Orteliusa - już po przeorientowaniu w kierunku północnym. Wydana w 1598 r. w Antwerpii. Ikona kościółka w Smogorzowie jest już skromniejsza niż  w edycji Helwiga, ale bardzo przypomina najstarszą część drewnianej światyni, która spłonęła w 1854 roku. Nadal jest jednak jak na wioskę dużych rozmiarów. Poza tym pojawia się literówka w podpisie: SMORGA, Prima Slesioru[um] Schola.966.

Mapa Królestwa Polskiego i Śląska Willema Janszoona Blaeu’a, słynnego holenderskiego kartografa, podróżnika i odkrywcy Australii, wydana w Amsterdamie w I poł. XVII w. Na tych wszystkich mapach Smogorzów lokalizowany jest na wschód od Namysłowa i południe od Rychtala, gdzieś pomiędzy Widawą a Stobrawą. Ponadto wszyscy kartografowie wymieniają Ritschen - czyli Ryczyn, średniowieczną siedzibę kasztelanii i duże grodzisko koło Brzegu. Według przekazu Długosza następną po Smogorzowie tymczasową siedzibę biskupów wrocławskich. Może Martin Helwig inspirował się "Rocznikami" Jana Dlugosza?

Zagadkowa jest ta nowa mapa Śląska sporządzona w 1758 r. przez Tobiasa Conrada Lottera, niemieckiego kartografa, grawera i wydawcę. To jeden z najbardziej znanych fachowców w tamtym czasie. Zięć i dziedzic  warsztatu Seuttera. Zastanawiam się nad tą "pomyłką", bo Lotter zlokalizował Smorgę (Smogorzów) gdzieś w okolicy Włoch (Wallendorf), średniowiecznej wioski założonej przez osadników walońskich. Zresztą legendarną szkołę opisał w języku francuskim: Smorga. Premiere Academie de la Silesie fondie en 966. A właściwy Smogorzów okreslił jako Smogerau. Czyżby była to nie pomyłka, ale próba reinterpretacji Helwigowej  tradycji? Sam Lotter podpisany jest na mapie, zgodnie z duchem czasu, z łacińska jako Tobiae Conradi Lotteri. Oglądana mapa jest wrocławską kopią wykonaną przez Augusta Vindela. Trudno powiedzieć, na ile wierną oryginałowi?

Klub Biznesu Biznes.Space

_{Reklamuj się na Portalu Namyslowianie.pl}

o

Mapa Okręgu Oleśnickiego Johanna Wolfganga Wielanda  została wydana w 1739 r. w Norymberdze. Zawiera bardzo ciekawe niemiecko-polskie dublety nazewnicze. Interesujacy nas Smogorzów został zapisany jako Schmoger i Szmogorsuw. Interesujące są inne polsko-niemieckie pary (Wilkau - Wylkow; Glausche-Gluscina; Buchelsdorf-Bucholow). Zapis graficzny niemieckiego alfabetu nie zawsze dobrze oddaje fonetyczną i oryginalna formę nazwy miejscowości. Mnie zastanowiło ponownie usytuaowanie topograficzne dwóch młynów. Smogorzowskiego i Jakubowickiego. Riuny pierwszego ocalały do dzisiaj. Znajdują się przy drodze między Objazdą a Smogorzowem - za mostem leśnym. Ruin drugiego nie znam. Część starszych map pokazuje, że między tymi młynami Widawa się rozwidlała i tworzyła ciekawy do obrony ostrów. Może to tu należałoby szukać starego grodziska smogorzowskiego?

Tak jak na tej mapie wydanej w Amsterdamie w warsztacie  Blaeu'a ok. połowy XVII w.

"Choinkę" cieszyła na tej mapie nazwa Grabkermuhl dla Grabówki, mnie cieszy nazwa S.  Michel dla Michalic, czyli Święty Michał z abrewiacją. W średniowieczu rejestrowano co prawda łacińską nazwę Villa Sancte Michaelis, ale w okresie reformacji przekształcono ją w Michelsdorf. Nie ma jak to ofensywa kontrreformacji;)