Polskie kolędy

                                                                                            Jacek Malczewski "Wigilia na Syberii"

Legendarna "Kolęda-Nocka", powstały w 1980 roku, po sierpniowych strajkach spektakl miał premierę 20 grudnia 1980 r. w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Spektakl został odebrany jako hołd ofiarom Grudnia 70, nic więc dziwnego, że ówczesne władze zdjęły go zaraz po wprowadzeniu stanu wojennego, a wydana na fali zachwytu przedstawieniem płyta winylowa została wycofana ze sprzedaży. Edycja CD z 94 r. przeszła zupełnie niezauważona. [Źrodło: http://www.koleda_nocka.republika.pl/]

Z tego właśnie spektaklu pochodzi wykonywany przez Krystynę Prońko słynny "Psalm stojących w kolejce" (sł. Ernest Bryll, muz. K. Gaertner):

Wrażenie robi rownież inny utwór z tego spektaklu muzycznego według libretta Ernesta Brylla - Psalm jadących do pracy.

Wczoraj podniosła mnie na duchu tylko nieco świecka kolęda Tak jak śnieg Kuby Badacha. Trzy świetne osobowości i głosy na scenie - K. Stankiewicz,  K. Badach & M. Szcześniak.

No i wreszcie finał filmu "Miś" Barei z przepiękną kolędą Lulejże mi, lulej śpiewaną przez Ewę Bem. Przeczytajcie komentarze na YouTube o finale "Misia".

Nie było miejsca dla Ciebie to najsmutniejsza polska kolęda. Legenda mówi, że powstała w w obozie zagłady w Oświecimiu. W rzeczywistości skomponowano ją  przed wybuchem II wojny światowej w klasztorze o.o. Jeziutów w Nowym Sączu. Autorem tej katastroficznej w duchu kolędy jest o. Mateusz Jeż. Po wydaniu jej w 1938 roku w wyborze pieśni religijnych "Największa kantyczka" (1938) spopularyzowana została w stalagach, oflagach, łagrach i obozach koncentracyjnych.

Królową polskich kolęd jest pieśń Franciszka Karpińskiego Bóg się rodzi. Ten najwybitniejszy polski poeta sentymentalny, znany nam z pieśni  Do Justyny. Tęskność na wiosnę i sielanki Laura i Filon skomponował także inne wielkie polskie pieśni religijne - Wszystkie nasze dzienne sprawy i Kiedy ranne wstają zorze. Bóg się rodzi do dzisiaj zachwyca antytezami i elipsami. To genialny pod względem poetyckim tekst. Znajdziemy go we wszystkich polskich kancjonałach protestanckich. Szczególne znaczenie w okresie okupacji miała ostatnia strofa pieśni (Podnieś rękę, Boże Dziecię...). Kiedy zabroniono śpiewania Polakom Mazurka Dąbrowskiego, zastępowała nam hymn.

Podnieś rękę, Boże Dziecię,
Błogosław ojczyznę miłą,
W dobrych radach, dobrym bycie,
Wspieraj jej siłę swą siłą,
Dom nasz i majętność całą,
I wszystkie wioski z miastami,

A Słowo ciałem się stało
I mieszkało miedzy nami.

Muzyczne Post scriptum 1

Klub Biznesu Biznes.Space

_{Reklamuj się na Portalu Namyslowianie.pl}

Aby zrozumieć co z romskiej pieśni obrzędowej Ederlezi - śpiewanej z początkiem prawosławnej wiosny - uczyniła Kayah, trzeba zajrzeć na bloga Eloinoir - [link]. Z tego balkańskiego utworu Kayah do spółki z Bregovicem skomponowała właściwie na nowo wzruszajacą koledę "Nie ma Ciebie" z refrenowym cytatem z Karpińskiego: Bóg się rodzi - Moc truchleje/ Nie ma, nie ma Ciebie. Siłę tej kolędy Kayah można odczuć, gdy przed Wigilia wspominamy bliską nam osobę zmarłą lub tęsknimy za bliskimi niebecnymi podczas Wieczerzy.

Kolędy w warstwie muzycznej zawsze wykorzystywały znane motywy i tematy muzyczne. Czy Bregovic z Kayah sprzedał Romów i Bałkany? Tak piszą o tym w komentarzach inernetowych Słoweńcy i Romowie. Może wypieszczony w studiu teledysk z oryginalnym tekstem Ederlezi, Romami i Bałkanami jest ładny. Ale kiedy przypomnimy sobie nagranie studyjne kolędy Kayah z chórem górali, łapie nas za serce. Nigdy nie zapomnę ani Ederlezi, ani kolędy Nie ma Ciebie...

Muzyczne Post scriptum 2

Nad nim anieli w locie stanęli
I pochyleni klęczą
Z włosy złotymi, z skrzydły białymi,
Pod malowaną tęczą.

Wielkie zdziwienie: wszelkie stworzenie
Cały świat orzeźwiony;
Mądrość Mądrości, Światłość Światłości,
Bóg - Człowiek tu wcielony!
 

To druga i trzecia strofa znanej koledy Mizerna cicha, stajenka licha... Tekst robi wrażenie. Spodobał mi się również ta animacja Teresy Janiny Czekaj z Paryża:

I rzadko śpiewana strofa piąta

Długo czekali, długo wzdychali,

Aż niebo rozgorzało;

Piekło zawarte, niebo otwarte,

Słowo się Ciałem stało.