Najdawniejsze dzieje Namysłowa: Cz. III: Podsumowanie

Analizując treść dokumentów, przedstawionych w poprzedniej części mojego tekstu, nie można całkowicie zgodzić się z poglądem Władysława Dziewulskiego, że lokacja Namysłowa nastąpiła między 1239 a 1249 r. Pamiętając o problemach z datacją dokumentu Henryka Pobożnego, mówiącego o dworze książęcym w Namysłowie, terminus post quem założenia miasta na prawie niemieckim należy raczej umieścić ok. 1240 r. Natomiast biorąc pod uwagę brak precyzji w znaczeniu określenia „civitas” trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie: czy użycie tego terminu w dyplomie z 14 III 1249 r. odnosiło się np. do funkcji kościelnych lub pewnych cech miejskich Starego Miasta, czy oznaczało już miasto lokowane na prawie niemieckim? Nie wykluczone jest również przypuszczenie, że Namysłów lokowano dopiero w latach siedemdziesiątych XIII w. Z tego okresu pochodzą bowiem pierwsze dokumenty, w których wspomina się o wójtostwie dziedzicznym w Namysłowie. Prawdopodobny jest także pogląd Waltera Kuhna, że założenie Namysłowa na prawie niemieckim mogło nastąpić mniej więcej w tym samym czasie, kiedy lokowano sąsiednie miasta: Wołczyn (1261) i Bierutów (przed 1266 r.). Zamykając problem założenia Namysłowa na prawie niemieckim należy stwierdzić, że na podstawie źródeł, jakimi dysponujemy, możemy w tej kwestii wysuwać jedynie hipotezy o mniejszym lub większym stopniu prawdopodobieństwa.

Miasto Namysłów lokowano na pustym miejscu, czyli surowym korzeniu, gdyż osada na prawie krajowym (polskim), zwana pierwotnie Namysłowem, leżała na przeciwległym (prawym) brzegu Widawy, ok. 2 km na północny wschód od dzisiejszego śródmieścia. Rzadko na Śląsku lokowano miasta na surowym korzeniu. Obok Namysłowa powstały w ten sposób prawdopodobnie m. in. Żmigród nad Baryczą, Lwówek, Bolków, Głuchołazy i Grodków.

Rekapitulując nasze rozważania można stwierdzić, że poprzednikiem powstałego w XIII w. miasta Namysłowa na prawie niemieckim była osada na prawym brzegu Widawy, którą początkowo zwano Namysłowem. Po raz pierwszy ukazuje się ona w dokumencie z 1233 r. Wcześniejsze wzmianki z lat 1040, 1205, 1206, 1213 i 1226 są legendarne lub pochodzą z zaginionych, czy też sfałszowanych dokumentów, a tym samym nie można ich uznać za wiarygodne informacje o Namysłowie. Pierwotnie interesująca nas osada rządziła się tzw. prawem krajowym (polskim) i dopiero w 1278 r. rozpoczął się proces przeniesienia jej jako wsi na prawo niemieckie. Należy tutaj szczególnie podkreślić, iż rok 1278 odnosi się do lokacji Starego Miasta. W lokalnych publikacjach pojawia się bowiem niczym nie uzasadnione stwierdzenie, iż przywilejem z 1278 r. książę Henryk IV Probus nadał prawa miejskie dla Namysłowa, czyli lokował miasto na prawie niemieckim. Jeszcze raz stanowczo zaznaczmy, iż  nie znamy takiego przywileju! Lokacja właściwego Namysłowa (później otoczonego fortyfikacjami miejskimi), jako miasta na prawie niemieckim, mogła nastąpić po ok. 1240 a przed 14 III 1249 r., ewentualnie dopiero w latach sześćdziesiątych lub siedemdziesiątych XIII w. Niestety, stan zachowania materiału źródłowego nie pozwala nam na bardziej dokładniejsze określenie daty tego wydarzenia. Miasto lokowano na surowym korzeniu, na lewej stronie Widawy. Od tego czasu osadę położoną na prawym brzegu rzeki zaczęto nazywać Starym Miastem lub rzadziej Starym Namysłowem.