Studiowanie historii namysłowskiego kolejnictwa może służyć pogłębionemu poznawaniu dziejów naszego miasta. Wczoraj Krzysztof K. z Poznania, któremu zawdzięczam inspiracje do stworzenia całego cyklu fotoreportaży kolejowych, zwrócił się do mnie w e-mailu z prośba o uwagi do tłumaczonej przez siebie krótkiej historii transportu kolejowego na linii Namysłów – Bukowa Śląska – Kępno („Aus der Geschichte der Buchelsdorfer Eisenbahn” Von R. Obernika). Uwagi miały oczywiście dotyczyć wątków namysłowskich. Początkowo myślałem, że budowa linii w powiecie namysłowskim jest w sposób klarowny skomentowana i nie ma co tu więcej wyjaśniać. Tymczasem pojawił się jednak problem, którędy przebiegała stara Droga-Szosa Brzeska (Brieger Kunststraße)? Budowę wiaduktu z nowym odcinkiem szosy rozpoczęto jeszcze w 1906 r., ale oddano go do użytku dopiero w 1913 r. Linia Namysłów – Kępno została otwarta uroczyście 1 listopada 1912 roku, jednakże wiadukt z wysokim nasypem oddano do użytku dopiero rok później, bo świeżo nawieziona ziemia wybrana z wykopu kolejowego za dzisiejszą Łączańską musiała się uleżeć. Musiano poza tym zbudować w granicach Namysłowa trzy wiadukty, aby rozwiązać problem krzyżowania się linii kępińskiej z kluczborską oraz zlikwidować bardzo szeroki i niebezpieczny przejazd starej Drogi Brzeskiej przez kilka torowisk dworca kolejowego. Przypuszczałem, że stara Droga Brzeska przebiegała obok TESCO ulicą Mariańską – tam przecież znalazłem blisko dwustuletnie lipy przydrożne, stare granitowe słupki i kapliczkę. Te moje hipotezy potwierdziła stara mapa sztabowa z 1899 r. Ulica Brzeska zaczynała się przy Pietzonka Platz (Plac Wolności), biegła obok Banku Spółdzielczego, starej centrali nasiennej, Starostwa, przecinała tory i kontynuowała swój bieg współczesną Mariańską. Dzisiaj jakby w poprzek tej drogi stoi budynek kolejowy, co nie ułatwia orientacji w starym układzie komunikacyjnym miasta.
Mające dziwny niemiecki tytuł dwustronnicowe opracowanie von R. Obernika nazywa linię na Kępno połączeniem na Bukowę Ślaską, bo po 1920 r. pociąg docierał tylko do Bukowy. Linia wskutek Traktatu Wersalskiego została podzielona między Niemców i Polaków. Polski pociąg kursował na trasie Kępno - Rychtal , a niemiecki na odcinku Namysłów - Bukowa. Von R. Obernik napisał swój tekst między 1920 a 1937 rokiem, bo tzw. Linię Graniczną (przez Bukowę Śląską) doprowadzono w tym roku do Pawłowic Namysłowskich.
Jest jeszcze jedna zagadka w tej minihistorii linii Namysłów – Kępno. Obernik pisze, że między Namysłowem a Rychnowem-Kamienną wybudowano w latach 1911-12 dwa wiadukty i dwa tunele w nasypie. Tymczasem linia na Kępno ma na tym odcinku aż 7 wiaduktów – 3 w Namysłowie i 4 w Kamiennej. Kiedy wybudowano pozostałe trzy obiekty kolejowe? Może dopiero w latach 30. I 40. XX w., bo wtedy wybudowano linię do Sycowa?
Widok z działek kolejowych przy Mariańskiej na starą Drogę Brzeską. W głębi Bank Spóldzielczy w Namysłowie.
Mariańska nagle się urywa. Potem zaczynają się kolejowe działki, ciągną się do samych torów.
Ostatnie bliskodwustuletnie lipy "Szosy Brzeskiej" przy Mariańskiej.
Tędy przebiegał przed 1913 rokiem przejazd kolejowy przez kilka torowisk dworca. Był bardzo niebezpieczny.
Jednolity drobny bruk "Drogi Brzeskiej". Tę jednolitość można było dostrzec dopiero po zdarciu asfaltu.
Przy Starej Drodze Brzeskiej znajduja sie prestiżowe instytucje - Starostwo, Bank PKO S.A., Bank Spółdzielczy w Namysłowie.
Piękno starej kostki brukowej.
Dodanych komentarzy: 11
Re: Stara Droga Brzeska
Co najmniej dwa wydarzenia w Kronice ziemi namysłowskiej 1863-1979 w opracowaniu Tadeusz Harjasza wymagają zmiany w zapisie lub innej i bardziej precyzyjnej datacji. Obie daty są zwiazane z historią kolejnictwa ziemi namysłowskiej. W obu przypadkach do korekty przyczynili sie wielkopolscy miłośnicy kolei.
Tadeusz Harjasz podaje, że linię Bukowa Śl. - Syców uruchomiono uroczyście 1.05. 1939 r. Tymczasem Internetowa Baza Kolejowa podaje precyzyjnie jej skomplikowany rodowód. 25 10. 1937 uruchomiono linię na trasie Bukowa Śl. - Pawłowice Namysłowskie, a 1. 03. 1939 r. na odcinku Pawłowice N. - Gołębice. Połączenie z Sycowem nastąpiło dopiero 15. 09. 1941 r.
Ponadto stary wiadukt nad liniami kolejowymi przy ul. Jana Pawła II ukończony został dopiero w 1913 roku. Podawana w kronice data 1906 to poczatek jego budowy, wobec tego zapis "budowa wiaduktu" wymaga dodatkowych uściśleń.
Przeglądam trochę tych internetowych kalendariów z dziejów miasta i nawet jedno profesorskie opracowanie - wszystkie one powielają w historii kolejnictwa nieprecyzyjne zapisy Tadeusz Harjasza z 1989 r. Chyba musimy je poprawić.
Re: Stara Droga Brzeska
Zrobiłem dzisiaj wizję w terenie. W rzeczywistości to wygląda tylko nieco inaczej niż na mapie i w wyobraźni. Mariańska nagle się urywa i zaczynają się ogródki działkowe kolejowego bloku przy torach. Dzięki uprzejmości lokatorów i odpoczywających działkowiczów robiłem z tych działek fotografie, by pokazać starą Drogę Brzeską. Byli zdziwieni, że po ich działkach biegła niegdyś brukowana ulica.
Ciekawie to wygląda od drugiej strony - od Placu Wolności. Cały czas stara ulica Brzeska jest wykładana jednolitą, drobną kostką granitową - aż do torów. Piękny i interesujący bruk.
P>S> Wieczorem dodam nieco fotek.
Re: Stara Droga Brzeska
Witam,
Z Twojego opisu wynika, że Droga Brzeska miała przebieg jak na załączonym w poniższym linku obrazku (czerwona linia), jeśli nie to wrzuć proszę mapkę np. z zumi z zaznaczonym poprawnym jej przebiegiem http://zapodaj.net/e4303dd6d02f.jpg.html (z linku należy usunąć spację po dwukropku, jako niezalogowany user nie mam możliwości wrzucania pełnych linków) [Już nie trzeba - link aktywny - Webmaster]
Pozdrawiam!
Re: Stara Droga Brzeska
Przejrzałem trzy sztabowe mapy niemieckie o skali 1:25000 - wydane w 1899 r., 1918, 1932. Na pierwszej (1899) jest tylko stara Szosa Brzeska biegnąca ulicą przy współczesnym Starostwie i Banku Spółdzielczym oraz Mariańską. Na drugiej(1918) są już dwie szosy - stara i nowa biegnąca po wiadukcie, stara Droga Brzeska ma jeszcze na przejeździe budkę dróżnika (skrót B.W. - Bahnwaerter). Wreszcie ostatnia mapa - (1932) ma tylko nową Szosę Brzeską - niebezpieczny przejazd, przez co najmniej 4 torowiska zlikwidowano. Mariańska jest już ślepą uliczką bez budki dróżnika.
Re: Stara Droga Brzeska
Anonimie, właśnie tak, jak zaznaczyłeś czerwoną kreską. Tylko "Pietzonka Plac" (część brukowana Placu Wolności) był niewielki, bo obok znajdował się przecież cmentarz - najpierw żydowski, a po 1813 pruski - dziś park za Nike. Twoją czerwoną linię starej Drogi Brzeskiej należałoby rozpocząć od Banku PKO S.A.
Re: Stara Droga Brzeska
Mój znajomek stwierdził ostatnio, że w Namysłowie są bardzo niedbale przekładane uliczne bruki. Szybko tworzą się nierówności na jezdniach. Współczesne firmy brukarskie nie starają się układać na powrót kostki wyszlifowaną częścią. Przyjrzałem się, jak to jest z jezdniami wrocławskimi. Myślałem początkowo, że bruk szlifowano tu niegdyś maszynowo. Myliłem się, to intensywność ruchu kołowego szlifowała przez lata granit. Na skraju jezdni kostka nawet i dziś jest chropowata i z wgłębieniami. "Szlif" granitu dotyczy tylko kostki w centrum jezdni.
Re: Stara Droga Brzeska
Nic dziwnego, że taka jakość układania kostki brukowej, skoro robili to ludzie z łapanki, "pijusy" znam dwóch pracowników z tej ekipy brukarskiej, i wcale nie jestem zaskoczony jakością drogi - bo butelki ustawia się łatwiej :)
Re: Stara Droga Brzeska
Tadeusz Harjasz podaje, że linię Bukowa Śl. - Syców uruchomiono uroczyście 1.05. 1939 r. Tymczasem Internetowa Baza Kolejowa podaje precyzyjnie jej skomplikowany rodowód. 25 10. 1937 uruchomiono linię na trasie Bukowa Śl. - Pawłowice Namysłowskie, a 1. 03. 1939 r. na odcinku Pawłowice N. - Gołębice. Połączenie z Sycowem nastąpiło dopiero 15. 09. 1941 r.
Ponadto stary wiadukt nad liniami kolejowymi przy ul. Jana Pawła II ukończony został dopiero w 1913 roku. Podawana w kronice data 1906 to początek jego budowy, wobec tego zapis "budowa wiaduktu" wymaga dodatkowych uściśleń.
Jeszcze inną datę ustanowienia ostatecznego połączenia z Namysłowa z Sycowem podaje Robert Ślęzok w "Pożegnaniu z parowozem, czyli dziejach spisanych linii kolejowych: Namysłów - Kępno; Bukowa Śląska - Syców":
... ostatni odcinek linii Gołębice - Syców, tym samym całą linię Namysłów - Syców uruchomiono wraz z letnim planem rozkładu jazdy pociągów w maju 1942 roku.
Z tą datacją budowy linii Namysłów - Kępno też jest problem. Ostatnio pisałem o tym na forum "Socjum: Kępno i okolice" - w komentarzu do widkówki z 1905 r. przedstawiającej budowę linii:
A może datacja budowy linii Namysłów-Kępno jest nieścisła? Tej linii z taką ilością wiaduktów nie dało się wybudować w dwa lata - czy takie tempo nie jest przypadkiem niemiecka propagandą sukcesu? Wiadukt w Namysłowie, związany ściśle z budową linii kępińskiej, wg Kroniki miasta T. Harjasza zaczęto budować w 1906, a oddano go, Krzysztofie, jak wiesz dopiero w 1913 roku. Zobacz, jak długo trwała budowa linii Bukowa Śl.- Syców. Ja stawiam hipotezę, że budowę obiektów inżynieryjnych linii Namysłów - Kępno rozpoczęto kilka lat wcześniej. Potwierdzałaby to ta pocztówka z 1905 roku. W dwa lata to może układano samo torowisko. Krzysztofie, tłumaczoną przez Ciebie historię linii kolejowej Namysłów - Bukowa Śl. - Kępno Obernika może należałoby traktować z większą podejrzliwością?
Oto link do tej kontrowersyjnej widokówki z budowy linii Namysłów - Kępno
http://kepno.socjum.pl/galeria/foto/20618/#idfoto
i jej rewersu
http://kepno.socjum.pl/galeria/foto/20723/#idfoto
Jeszcze inną datę budowy kolei Namysłów - Kępno podaje Sebastian Mikoś w "Historii kępińskiego węzła kolejowego":
Po kilku latach do węzła tego dołączono linię kolejową z Kępna do Namysłowa (a raczej z Namysłowa do Kępna na co wskazują słupki kilometrażowe umieszczone wzdłuż linii). Budowa tej linii trwała ok. 2 lat i odbywała się między 1908 a 1910 r.
Re: Stara Droga Brzeska
Znalazłem jeszcze jedną informację. Dzięki uważnej lekturze Pożegnania z parowozem, czyli dziejów spisanych linii kolejowych Namysłów - Kepno; Bukowa Śl. - Syców Roberta Ślęzoka - znajduje się w czytelni Biblioteki Miejskiej, niestety, nakład wyczerpany. Ślezok podaje, że R. Obernik napisał swój tekst w 1930 r. - Aus der Geschichte der Buchelsdorfer Eisenbahn (1930) i został on zamieszczony w pozycji Siegfrieda Bufe Eisenbahn in Schlesien. W jakimś poście pisał o tym również Krzysztof z Poznania - tłumacz tekstu Obernika - na forum Socjum: Kępno i okolice.
Re: Stara Droga Brzeska
Coś jeszcze znalazłem, Niemcy nazywali nowy wiadukt z 1913 roku "Wysokim Mostem". Jeśli chodzi o przebieg starej Drogi Brzeskiej to wszelkie wątpliwości rozstrzyga odręczny plan przedwojennego Namysłowa Joachima Assmanna - zamieszczony w monografii "Namysłów - z dziejów miasta i okolic", Namysłów 2006, str. 364-5. Ulica biegnąca obok Banku Spółdzielczego, starej centrali nasiennej, Starostwa, a póżniej Mariańską jest nazywana Brieger Strasse. Przy okazji wyjaśniło się, że przedwojenny Finansamt - Urząd Skarbowy to dzisiaj siedziba Banku Spółdzielczego. Od tego budynku zaczynała się ulica Brzeska. Grunt Banku PKO SA mieścił sie przed wojną jednak przy Pietzonka Platz - dziś oczywiście plac Wolności.