Ogłoszenie J. Lompy z drukarni Karola Prohaski w Cieszynie z 1855 r.

Ogłoszenie literackie Józefa Lompy wydane w drukarni Karola Prohaski w Cieszynie z 3 VIII  1855 roku

                                                    OGŁOSZENIE LITERACKIE

Jednym z najokropniejszych i najsmutniejszych dni dla Smogorzowa [wsi w powiecie Namysłowskim na dolnym Szląsku] był 10. lipiec roku 1854;  w tym dniu bowiem wieczorem o godzinie jedenastej tamtejszy starodawny i pamięci godny kościół, z modrzewiowego drzewa wystawiony, lubo przez 900 lat wszelkim burzom opór stawiający, został przez pożar pochłoniony. Ta pierwsza szląska świątynia, jako relikwia biskupstwa wrocławskiego i najkosztowniejszy nawet zabytek całej szląskiej chrześcijańskiej ludności, zwłaszcza, że tam pierwsza zorza wiary chrześcijańskiej na Szląsku zabłysnęła, zniknął  w dymie i w płomieniu. Pewien bezbożny człowiek zemstą pobudzony, podpalił tamtejsze pańskie stodoły i obory, w pobliżu kościoła wystawione, i tak nie tylko owe ze stajniami do plebanji  należącymi , lecz też i pamiętny kościół wygorzał, w którym pięć pierwszych szląskich biskupów: Godofryd [od 960 do 983] Urban [983 – 1005] Klemens [1005 – 1027] Lucylus [1027 – 1036] i Leonard [1036 – 1041] ofiarę świętą sprawowali i słowo Boże głosili. Uszanowania godne zwłoki pierwszych czterech mianowanych biskupów spoczywały w tym kościele, obok wielkiego ołtarza. Dzięki Bogu! Sklep grobowy, tudzież z relikwiami w nim przechowywanemi, jest utrzymany, lubo  i ten był ogniem ogarniony, tak że w zupełnej całości pozostały.  Strata nie tylko dla właściwych parafian Smogorzowa, lecz dla całego Szląska jest nie mała i nadto bolesna. Tak ciężko dotknięci bracia nasi katolicy w Smogorzowie wołają z Jobem: „Pan zasmucił. On zaś pocieszy!”  Wszak On pośród tego nieszczęścia w popiołach znak pozostawił, przemawiający a poglądający nań: że ich i nadal nie opuści. Znakiem tym jest mianowicie  k r z y ż  j e g o  ś w i ę t y,  k t ó r y   l u b o   b y ł   m o r z e m  p ł o m i e n i  z e w s z ą d  o t o c z o n y,  j a k o  p o m n i k   j e g o  ł a s k i  pozostał.  Z gorejącego kościoła uratowano przenajświętszy Sakrament, kilka obrazów i nieco bielizny, zaczem reszta: dzwony, zegar itd. do szczętu się spaliły. Jako relikwią uratowano z starego,  częścią grubo ogorzałego drzewa,  z wielce natężającą trudnością,  kilka kawałków, które na wystawienie małego  pobocznego ołtarzyka na cześć krzyża świętego w nowym kościółku, jaki ma być za pomocą boską wystawiony, przeznaczone zostały.
Tamtejsze kościelne kollegjum, podające w gazecie wrocławskiej, d. 20 lipca w Nrze 333, (dziwna rzecz, biorąc te cyfry razem, czyni 900) szląskim chrześcijańskim braciom do publicznej wiadomości, upraszała o dobrowolne składki, na wystawienie nowego kościoła. Gmina tamtejsza mała i uboga, składająca się z czterech gburów, 16 półrolników i kilku komorników, nie jest w stanie, przykładać  się w czemkolwiek bądź, do odbudowania nowego kościoła, gdyż mimo tego dostarczaniem robót zaprzęgowych i ręcznych zanadto ciężaru ponosić będzie, i bez obcej pomocy takiego wykonać  nie zdoła. Ta gmina wystawiła w roku 1853 nowy gmach szkolny. W takiem biednym położeniu niewątpi ona jednak,  i  owszem pokrzepia się nadzieją, wołając gorąco nabożnem pieniu: „ Kto się w opiekę poda Panu swemu itd”. Krzyż wyżej rzeczony, na smętarzu pozostały, lubo mocno ogorzały, jest najpewniejszą rękojmią i pociechą, że parafijanie wiele krzyżów dożyją, zajmując się budowaniem przybytku pańskiego, pomimo tego mocnej nadzieji  oddawać się mogą, że im liczne wdowie pieniążki ku pomocy płynąć będą.
Jaki skutek i postęp dotąd to życzenie miało, nie jest niżej podpisanemu wiadomo. On zaś ze swej strony, niepoznany i niby obcy pomiędzy swojemu, choć nie posiadający złota ani srebra, a sam pomocy potrzebujący, chce ofiarować, na co się w miarę sił swoich zdobyć może. Zamyśla on bowiem w tym względzie wydać dziełko pod napisem:  Życiopisy biskupów szląskich, zastępujące poniekąd historją kościelną Szląsku”. Dziełko to obejmować będzie 5-6 arkuszy. Zapraszając nieniejszem najuprzejmiej Szacownych Rodakówdo przedpłaty, nadmienia się, że cena egzemplarza dla zapisujących w, w okładce 7 ½ śgr. pruskich czy 1 ½ złp. wynosić będzie. Czysty dochód tej książki ma być na powyższy cel ofiarowany.
Na przodzie umieści się rejestr prenumeratorów.
W LUBSZY dnia 3. Sierpnia 1855
 

Józef Lompa
tłómacz przysięgły i członek korespondujący c.k. Towarzystwa gospodarczo-rolniczego w Krakowie, zamieszkały w Lubszy, poczta Woźniki, w powiecie Lublinieckim w górnym Ślasku.

Rzut poziomy spalonego kościoła w Smogorzowie pokazuje jego zasadnicze części: kruchtę (Vorhalle), nawę z galerią i organami (Kirche i Orgelchor), prezbiterium z ołtarzem głównym (Altarraum), zakrystię (Sacristei), wieżę (Thurm). Litografia przedstawia ponadto siedem ozdobnych słupów podporowych dźwigających galerię – podtrzymywało ją łącznie 14 słupów. Napis z datą 1538 został wyryty na portalu drzwi za ołtarzem, które prowadziły od wewnątrz do wieży. Świątynia miała 3 ołtarze – główny prezbiterialny  i dwa boczne w nawie – oraz ambonę. Zastanawiające są  bardzo grube ściany zakrystii – jakby pełniła funkcje skarbca i fortecy(?).  Pierwszy rzut pionowy przecina świątynię tuż za tęczą w prezbiterium. Drugi w nawie, krojąc również galerię. Pod litografią samego kościoła podpis: Kirche in Smograu bei Namslau [ Aeltesle Holzkirche Schlesiens 960]. Rzuca się w oczy, że po przejęciu kościoła przez protestantów ołtarze zostały przeorientowane w kierunku zachodnim. Moduł najstarszej części budowli ma rzut kwadratu – i tu pierwotnie na ścianie wschodniej mieścił się ołtarz główny. Litografia Wilhelma Loeillota.

                                 KOMENTARZ DO OGŁOSZENIA JÓZEFA LOMPY

        Ogłoszenie zawiera kilka bardzo cennych informacji. Z pożaru zachowano Przenajświętszy Sakrament – liczba pojedyncza  wskazuje, że chodzi prawdopodobnie o monstrancję z Sakramentem. Poza tym kilka obrazów - obraz barokowy z kaplicy Św. Krzyża pochodzi z  wyposażenia starej świątyni. Gdzie podziały się inne ocalałe obrazy ze starego wystroju kościółka? Być może znajdują się na plebanii w Smogorzowie lub, co bardziej prawdopodobne,  w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu lub na plebanii we Włochach  - lub Rychtalu  – dawnych siedzibach dekanatu.
         Ponadto wskazuje ono na następny cenny  dla nas adres bibliograficzny ogłoszenie „kollegjum” [komitetu odbudowy kościoła w Smogorzowie] opublikowane „numerze 333 gazety wrocławskiej” [ „Breslauer Zeitung”] z dnia 20 lipca [ 1854r. – jak wynika z listów J. Lompy do ks. F. Marzonia] wzywające do ofiarności w datkach na odbudowę kościoła.  

Klub Biznesu Biznes.Space

_{Reklamuj się na Portalu Namyslowianie.pl}

        Wreszcie istotna informacja – „Życiopisy biskupów szląskich…”  –  „dziełko” J. Lompy miały mieć objętość  5-6 arkuszy druku. Arkusz drukarski to 8 stron druku A 4 lub 16 stron druku jednostronnego o formacie zeszytowym A 5. Wobec tego dziełko Lompy miało mieć ok. 40-50 stron dwustronnego druku A 5. Już w liście do ks. proboszcza Franciszka Marzonia z 17. 10. 1855 r. Lompa pisze:  załączam 15 arkuszy swojej pracy to jest ¼ całości, a więc ok. 1 ½ arkuszy druku, czyli 10-12 stron dwustronnego druku A4. Sądząc po oryginale pisanego rozwlekle rękopisu, chodzi o ok. kilkadziesiąt  stron rękopisu. Z pracy Stefanii Koniecznej  „Listy Józefa Lompy pisane do ks. Marzonia w Smogorzowie" – wynika, że zaginione i nigdy niewydane  „Życiopisy biskupów szląskich…” były wysłane do Warszawy do druku do księdza Szelewskiego, ale także do Namysłowa i do Wirtembergii. I najpewniej funkcjonowały w wielu odpisach – do tego również w wersji niemieckojęzycznej, bo Lompa posługiwał się niemieckim sprawniej niż językiem polskim. Kto wie, czy Liebich wobec tego w swojej „Kronice miasta Namysłowa” nie korzystał, omawiając początki chrześcijaństwa na ziemi namysłowskiej na Śląsku,  z „Życiopisów” Lompy? Aby to sprawdzić,  trzeba byłoby skonfrontować kilka stron zachowanego rękopisu z „Kroniką” Liebicha.
Poza tym, dlaczego w Muzeum Archidiecezjalnym zachowało się tylko kilka stron rękopisu „Życiopisów biskupów szląskich…? – tyle na razie odszukał Tadeusz Wincewicz. Dlaczego zaginęły pozostałe strony – a ocalały te pierwsze?
 

Wątpiącym w autentyczność i świętość surowca drzewnego, z którego wykonany został ołtarz Św. Krzyża kaplicy bocznej w podchórzu – a takich nie brakuje - jeszcze raz zacytuję Lompę:

Jako relikwią uratowano z starego,  częścią grubo ogorzałego drzewa,  z wielce natężającą trudnością,  kilka kawałków, które na wystawienie małego  pobocznego ołtarzyka na cześć krzyża świętego w nowym kościółku, jaki ma być za pomocą boską wystawiony, przeznaczone zostały.