Polecane firmy: Klub Biznesu Biznes.Space

Lekceważona panorama Namysłowa

Ostatnio, ze względu na badania archeologiczne w okolicy wjazdu od ul. Chrobrego do Browaru, interesuje nas Brama Wrocławska i kościół Św. Ducha z klasztorem. Z pewnością pomoże...

nam w dociekaniach nad historią miasta interpretacja tej panoramy.

Prawdopodobnie kserokopia, którą dysponuję, pochodzi ze 298 strony opracowania K. Bimlera Zur Baugeschichte von Stadt und Kreis Namslau. Niestety, nie jest najlepszej jakości. Nie mam dostępu do tego opracowania i nie mogę sprawdzić opisu tej panoramy. Z podstawowych faktów wyciągam jednak proste wnioski. Interesujacy mnie kościół przy Bramie Wrocławskiej nie jest ewangelicką świątynią pw. Św. Andrzeja - choć do wczoraj tak sądziłem. Skąd taki wniosek? Wieża kościoła ewangelickiego Św. Andrzeja została ukończona dopiero w 1819 r., choć jej fundamety postawiono już w 1815 r. Panorama skopiowana chyba  z Bimlera nie przedstawia dużego gmachu Szkoły Ewangelickiej (dzisiaj Gimnazjum nr 1), a była ona oddana do użytku już w 1794 roku. Ergo - ta lekceważona przeze mnie panorama powstała na pewno przed 1794 rokiem. Wobec tego, jaki kościół z wieżą i hełmem znajduję się na tej panoramie obok Bramy Wroclawskiej? Czyżby był to Kościół pw. Św. Ducha? Budowla jest gotycka, ale hełm ma już barokowy. Może jest to widok miasta sprzed pożaru z 1619 roku?

Kto ma dostęp do Bimlera - niech pomoże i się wypowie. Może rozstrzygnie, czy mam rację.

A oto plan okolic zamku(również Bimler, s. 302)  ze zsekuloryzowanym Klasztorem Franciszkańskim, Kościołem Ewangelickim Św. Andrzeja, Bramą Wrocławską oraz budynkami Browaru Zamkowego z 1817 r.

Kościół ewangelicki nie ma jeszcze wieży. Widać, że fundamenty Bramy Wrocławskiej są przyklejone do największego budynku Browaru Zamkowego. Kościół Św. Ducha jest już całkowicie rozebrany. Może zostały z niego tylko resztki wieży - tuż przy bramie?

Może ktoś opublikuje skany lepszej jakości tej panoramy i tego arcyciekawego planu z legendą, u mnie nieczytelną?

P>S>

Ściągnąłem za radą madzika plik panoramy w wyższej rozdzielczości ze strony www.namslau-schlesien.de. Jest podpisana: Ansicht der Stadt von S und W nach einer Federzeichnung aus dem frühen 19.Jahrhundert, czyli widok miasta od strony południowej i zachodniej na rysunku piórkiem z początku XIX wieku.

Coworkingowa przestrzeń w mieście
Klub Biznesu Biznes.Space

Jeśli podpis jest rzetelny, to jest to jednak ewangelicki kościół Św. Andrzeja. Dlaczego na rysunku panoramie brakuje potężnego gmachu szkoły ewangelickiej, która na innych XIX i XX-wiecznych panoramach przesłania albo Ratusz, albo kościół Św. Ap. Piotra i Pawła? Na początku XIX w. szkoła ewangelicka przy Andreas-Kirchstrasse (3 Maja) już dominuje obok kościoła w tej przestrzeni. Może o wszystkim zadecydował zmysł estetyczny - odrzucenie szpetnego szkolnego gmaszyska, podobnie szpetnego jak dzisiaj?

Nie podoba mi się ten opis, bo jest to widok ewidentnie od strony południowej, a nie południowo-zachodniej. Może jednak "artysta" tak kreował swój rysunek, że część panoramy malował z perspektywy południowej, a część z  perspektywy południowo-zachodniej. Tłumaczyłoby to pokrycie się drugiej baszty przy Bramie Wrocławskiej z wieżą kościoła.

Znalazłem jeszcze jeden plan miasta z 1718 r. (www.namslau-schlesien.de) . Widać na nim świetnie rzut kościoła  Św. Ducha. Dziwnie są położone dwie baszty Bramy Wrocławskiej. Dlaczego pod takim skosem?

Ta panorama Namysłowa dołączona do planu z 1718 roku też nie jest szerzej w Namysłowie znana. Widok od strony północnej wielce ciekawy. Są opisane sygnalizowane przeze mnie dwie Bramy Wrocławskie. Poza tym riuny Kościoła Św. Ducha nazywane są das Wueste Closter. Zamek wygląda imponująco.

 

Dodanych komentarzy: 13

Entedy, przedstawiona przez Ciebie panorama miasta od strony południowej widnieje na stronie http://www.namslau-schlesien.de/, w minimalnie większym rozmiarze i troszkę lepszej rozdzielczości. W poniedziałek będę miał dostęp w WYOZ do książki, w której jest zawarty jeszcze jeden plan Namysłowa - z ulicą Piastowską jako Poststrasse. Spróbuję go zeskanowac. Na stronie namslauerów jest również plan z około 1500 roku.

Madzik, dzięki za podpowiedź. Niemiecki opis grafiki sprawił, że wszystko chyba wraca do normy. To będzie jednak kościół Św. Andrzeja, ale rysunek nie oddaje klasycystycznego charakteru tej budowli oraz jego realnego usytowania w przestrzeni miasta. Uzupełniłem tekst o grafikę w wyższej rozdzielczości i komentarz. Precyzyjniejszy byłby jednak opis panoramy Namysłowa - widok miasta od strony południowej z I ćwierci XIX w.  Zobaczymy, jak podpisana jest panorama u Bimlera.

No to idę świętować. Wczoraj w drugą rocznicę blogowania wkleiłem wpis nr 200 - "Lekceważona panorama Namysłowa". "Debiutowałem"  2 września 2009 r. tekstem "Widawa - moja i Twoja chora rzeka". Teraz bardzo chciałbym, abyśmy wyklikali ten nasz plac zabaw nivei przy Sikorskiego.

podpiąłem jako ostanią ilustrację do tekstu poświęconego kontrowersynej panoramie. Odczytanie i przetłumaczenie legendy tego planu Namysłowa zapowiada się na wyjątkową przygodę.

Wiedziałem, że deszyfrowanie planu miasta z 1718 r. będzie ciekawą przygodą. Zacznę od ulic widocznych na planie:

10. to Hospital Gasse, czyli ulica Szpitalna - dzisiaj 3 Maja (Andreas-Kirchstrasse). 11. to Stock Gasse, czyli ulica Więzienna. W dobie staroniemieckiej słowo Stock oznaczało potocznie więzienie, od dybów, podobnie jak u nas koza. Dzisiaj  to ulica Waryńskiego, w dobie pruskiej Hospitalstrasse. 12. to Brueder Gasse, czyli  ulica Braci [zakonnych] - dzisiaj Chrobrego (Klosterstrasse). 13. to Muehl Gasse - czyli Młyńska - dzisiaj Waryńskiego. Z powyższego wynika, że Prusacy raczej nie szanowali tradycji habsburskiej.

M - to wody rzeki Widawy oznaczone nietypowo - na zielono. Piaskowe obszary  "Damm" to nasypy. B - (das Hornwerck Leopoldus) to specyficzna fortyfikacja zwana hornwerkiem, złożona z dwóch półbastionów i kurtyny, nazwana tak na cześć cesarza austriackiego Leopolda I.  H - to "st. Francisci Ravelin", czyli również specyficzna Fortyfikacja (Rawelin) Świętego Franciszka. A to zamek, X - Klasztor Franciszkański, Y - ruiny klasztoru i kościoła Św. Ducha, Z - Młyn Miejski z przepustami w murach. No i oczywiście litera I - oznacza dwie Bramy Wrocławskie.

Jestem zachwycony dziełem Daniela Petzolda. Po pierwsze, nigdy nie widziałem bryły starego klasztoru pofranciszkanskiego - był piękny. Po drugie, dopiero teraz widać Młyn Miejski na wyspie z czterema kołami w całej okazałości - i jego ufortyfikowanie Szańcami Św. Franciszka oraz Św. Ignacego. Po trzecie, plan oddaje precyzyjnie usytuowane kościoła Św. Ducha - równolegle do Dubois, gdy tymczasem mury kościoła Św. Andrzeja biegły równolegle do ul. 3 Maja. Poza tym te nazwy ulic w języku staroniemieckim - to dopiero zagadka - a jest ich razem z zaułkami 21 - na razie skomentowałem tylko 4.

Następny wpis to oczywiście "Plan i panorama miasta Namysłowa Daniela Petzolda  z 1718 roku". W porównaniu z Wernerem - Petzold jest artystą.

W poście # 5 kropnąłem się. Chodziło o 11. Stock = Gaessel, chyba Więzienny Zaułek oraz 13. Muehl = Gaessel, Młyński Zaułek. Ponadto ta Stock = Gaessel to dzisiaj nie Waryńskiego, ale oczywiście Komuny Paryskiej. Niezłe, Komuny Paryskiej to niegdyś Więzienna Uliczka.

Enten Gasse - tak, Madzik, też z żoną tak myślimy, że Wojska Polskiego to Kacza Ulica, bo pewnie lazły po niej dzikie kaczki z rozlewiska twierdzy. Łażą i pływają do dziś, przy Gai, i przy tej dyskotece z knajpą przy torach - nazwy zapomniałem.

Chociaż jak teraz patrzę na ten plan to ta Enten Gasse to bardziej ulica Szkolna. Wojska Polskiego to die Tehlbouren(?) Gasse, a Pocztowa - die kleine Tuchmacher Gasse (czyli mała Sukiennicza?)

http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=5087&from=publication - Jakby coś to rzucam "Quellen zur Schlesien Kunstgesichte" - Kurt Bimler