Pociągi od lat odgrywają ważną rolę w polskim kinie. Często są czymś więcej niż tylko tłem wydarzeń rozgrywających się na ekranie. W wielu produkcjach podróż koleją jest punktem zwrotnym w ich historiach.
W tym artykule przyjrzymy się kilku polskim filmom, w których motyw kolejowy naznaczył kierunek fabuły lub nadał filmowi wyjątkowego klimatu, stając się nośnikiem wielu emocji.
Dokumentalna podróż w realia PRL-u
Czarno-biały dokument Kolejarskie Słowo w reżyserii Andrzeja Munka z 1953 r. jest zapisem realiów życia kolejarzy w czasach PRL-u. Pomimo propagandowego charakteru, nie można odmówić mu dużej wartości historycznej. W filmie śledzimy podróż pociągu przewożącego koks z Tarnowskich Gór do Szczecina. Pociąg dojeżdża punktualnie do celu, pomimo wielu trudności, jakie przytrafiają się załodze. Munk z niezwykłą dbałością o szczegóły oddaje atmosferę tamtych lat. Choć narracja podporządkowana jest ówczesnym wymogom ideologicznym, w tle wybrzmiewa autentyczny obraz ludzi oddanych swojej pracy.
Podróż pociągiem jako metafora życia
Film Pociąg Jerzego Kawalerowicza z 1959 r. to jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazów z motywem kolejowym. Akcja filmu skupia się na relacjach międzyludzkich, które rodzą się w trakcie podróży. Jednak Pociąg to nie tylko opowieść o przypadkowych spotkaniach i niespełnionych pragnieniach, ale także opowieść o samotności.
Choć większość scen nagrano w specjalnie zaaranżowanych przestrzeniach, to ujęcia na stacji Łódź Kaliska czy Kuźnica powstały w prawdziwych lokalizacjach. W rolach głównych wystąpili Leon Niemczyk i Lucyna Winnicka, a także polski James Dean, czyli Zbigniew Cybulski.
Podróż pociągiem jako metafora życia Adasia Miauczyńskiego
Tragikomedia Dzień świra w reżyserii Marka Koterskiego podbiła serca Polaków, a niektóre sceny z udziałem głównego bohatera Adasia Miauczyńskiego zyskały już miano kultowych. Nieszczęśliwy i sfrustrowany polonista, którego codzienność pełna jest absurdów, decyduje się na ucieczkę od miejskiego chaosu. Podróż pociągiem nad morze to jedna z najzabawniejszych scen w polskiej kinematografii. Ujęcia nagrano na stacji Warszawa Szczęśliwice oraz na peronie dworca Warszawa Zachodnia. Reszta akcji rozgrywa się we wnętrzu wagonów pierwszej i drugiej klasy.
Sceny te doskonale oddają kontrast pomiędzy marzeniem bohatera o spokoju a brutalną rzeczywistością codziennego życia. Koterski w charakterystycznym dla siebie stylu wykorzystał motyw kolejowy, by jeszcze bardziej podkreślić samotność i wewnętrzny konflikt bohatera.
Pociąg jako tło epokowych zmian
Motyw podróży koleją oraz infrastruktura kolejowa pojawiają się także w jednym z najważniejszych filmów w historii polskiej kinematografii – Człowieku z marmuru Andrzeja Wajdy z 1977 r. Obraz ten przedstawia realia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a motyw pociągu odgrywa rolę symboliczną, ukazując zmiany społeczne i przemiany bohaterów.
W filmie pojawia się, nowoczesny wówczas, budynek dworca Warszawa Centralna, a także stacje takie jak Kraków Główny czy Warszawa Zachodnia. Ważne sceny rozgrywają się zarówno wewnątrz wagonów, jak i na peronach. Ciekawostką jest fakt, że w filmie wykorzystano lokomotywę parową Ty2, co po latach nadaje mu dodatkowego klimatu.
Polskie kino na kolejowych torach
Pociągi od lat odgrywają ważną rolę w polskim kinie. Od dokumentów ukazujących ciężką pracę kolejarzy, przez psychologiczne dramaty, aż po komedie obyczajowe – kolejowe scenerie stały się integralną częścią wielu niezapomnianych produkcji. Niejedna filmowa historia zaczęła się od spojrzenia na rozkład jazdy pociągów. Kraków, Warszawa, Gdańsk – te i wiele innych miast stały się tłem dla opowieści rozgrywających się na peronach i w przedziałach wagonów.
Historie opowiedziane w takich filmach jak Kolejarskie Słowo, Pociąg czy Dzień świra pokazują, że polskie pociągi były inspiracją dla filmowców, tworząc ponadczasowe obrazy naszej rzeczywistości. Chcesz odbyć podróż szlakiem znanych stacji kolejowych? Sprawdź rozkład jazdy pociągów, np. w serwisie EuroPodróże, i zaplanuj swoją filmową wycieczkę.
